اتیسم چیست؟
اتیسم (ASD) دستهای از اختلالات تکاملی سیستم عصبی میباشد که به عنوان یک طیف در نظر گرفته میشود، چرا که ویژگیهای آن بسیار متنوع و ناهمگن است. به عنوان مثال ناتواناییهای شناختی و کلامی در برخی از این افراد بسیار شدید است، با این حال برخی دیگر دارای نبوغ و استعداد بسیار بالایی هستند.
بیشتر بخوانید: اختلال یکپارچگی حسی و اتیسم
نشانه های اصلی اختلال اتیسم
از جمله نشانههای اصلی آن میتوان به نقص در ارتباط و تعاملات اجتماعی، وجود رفتارهای کلیشهای و تکراری و نیز علائق محدود اشاره نمود. علاوه بر نقص در رفتارهای ذکر شده، افراد ASD دارای ضعف و تأخیر در تواناییهای حرکتی هستند. این تأخیر متنوع است و شامل تأخیر در نشستن، خزیدن، راه رفتن و گام برداری غیرطبیعی، کنترل ضعیف وضعیتی و نیز ناتوانی در برنامهریزی حرکتی میباشد. اصلیترین مشخصه نواقص اجتماعی در اتیسم شامل ارتباط چشمی و تقابل اجتماعی ضعیف، نقص در استفاده از رفتارهای غیرزبانی و عدم ارتباطات متناسب با سن میباشد.
شیوع اختلال اتیسم در دختران و پسران
شیوع اتیسم در پسران، 1 در 42 و در دختران 1 در 189 میباشد. به عبارتی دیگر شیوع این اختلال در پسران 4 برابر بیشتر از دختران است. نواقص شناختی و رفتاری اتیسم معمولا در نوزادان 24-18 ماهه دیده میشود که تشخیص قطعی آن تا 3 سالگی طول میکشد.
برای کودکان با اختلال طیف اتیسم چه مداخلات درمانی انجام میشود؟
برای کودکان با اختلال طیف اتیسم، مداخلات درمانی گستردهای وجود دارد که با هدف بهبود تواناییها و کاهش مشکلات آنها طراحی شدهاند. در ادامه، به برخی از مداخلات درمانی معمول برای کودکان با اختلال اتیسم اشاره میشود:
- رفتار درمانی (ABA): رفتاردرمانی، تمرکز خود را بر تغییر رفتارهای غیرمناسب و ارتقاء رفتارهای مفید میگذارد. این روش معمولاً با استفاده از تقویت مثبت و منفی، برنامهریزی ساختارمند و تکرار رفتارهای هدف، بهبود رفتارهای اجتماعی، ارتباطی و تواناییهای عمومی کودکان را تقویت میکند.
- درمان شناختی-رفتاری (CBT): درمان شناختی-رفتاری تمرکز خود را بر شناخت، احساسات و رفتارهای فرد میگذارد. این روش با استفاده از راهبردهای مثبت و منفی، تغییر در نگرشها، مهارتهای حل مسئله و مدیریت خشم، بهبود عملکرد اجتماعی و تنظیم هیجانی کودکان را هدف میگیرد.
- گفتار درمانی: این روشها بر رشد مهارتهای زبانی و ارتباطی کودکان تمرکز دارند. از جمله این روشها میتوان به تقویت مهارتهای گفتاری، فهم زبان، مهارتهای ارتباطی و استفاده از ابزارهای کمکی مثل تصاویر و علامتها اشاره کرد.
- آموزش شناختی اجتماعی (Social Thinking): آموزش شناختی اجتماعی به کودکان کمک میکند تا مهارتهای اجتماعی، رفتارهای تطابقی چهره و بدن، تفسیر عواطف دیگران و دیگر مهارتهای اجتماعی را یاد بگیرند.
- آموزش مهارتهای زندگی روزمره: این نوع درمان بر تواناییهایی مانند بهداشت فردی، مهارتهای خودمدیریتی، مهارتهای آموزشی و اجتماعی، مهارتهای خانهداری و مهارتهای شغلی تمرکز دارد.
به علاوه، درمانهای تکمیلی و پشتیبانی مانند موسیقی درمانی، تن درمانی، درمان با کمک حیوانات، ورزش درمانی و روشهای ریلکسیشن مانند ماساژ و کار با گل یا خاک رس میتوانند بهبودی در کودکان با اختلال طیف اتیسم را تسهیل کنند. تعیین بهترین روش درمانی بستگی به نیازها و ویژگیهای هر کودک دارد و معمولاً یک تیم تخصصی از متخصصان بهداشتی و روانشناسی در تصمیمگیری مشارکت میکنند.