اختلال پردازش شنیداری چیست؟

پردازش حس شنیداری یک فرآیند پیچیده است که دریافت و تفسیر اطلاعات صوتی را شامل می‌شود. در برخی از افراد، این پردازش ممکن است مشکلاتی داشته باشد که به عنوان “اختلال پردازش حس شنیداری” شناخته می‌شود. در این مقاله، به بررسی اختلال پردازش حس شنیداری و تأثیر آن در افراد مبتلا به اتیسم می‌پردازیم.

تعریف پردازش حس شنیداری

  پردازش حس شنیداری به فرآیندی اطلاق می‌شود که در آن اطلاعات صوتی توسط گوش دریافت شده و توسط مغز تفسیر و تحلیل می‌شوند. این فرآیند شامل درک، تفسیر و پردازش صداها، موسیقی، گفتار و سایر اطلاعات صوتی است. درک صوتی و پردازش حس شنیداری یکی از قدرت‌های حسی مهم انسان است و در زندگی روزمره انسان‌ها نقش حیاتی دارد.

اهمیت پردازش حس شنوایی  

• ارتباط و روابط اجتماعی: حس شنیداری از وسایل اصلی برای برقراری ارتباط و روابط اجتماعی استفاده می‌شود. درک صوتی و توانایی در تشخیص و تمییز بین صداها و گفتار به افراد امکان می‌دهد تا با همدیگر صحبت کرده، درک کنند و از اطلاعات صوتی در محیط اطراف خود بهره‌برداری کنند.
• زبان و ادبیات: پردازش حس شنیداری اهمیت زیادی در فهم و تفسیر زبان دارد. این فرآیند به افراد کمک می‌کند تا کلمات، جملات و نشانه‌های غیرکلامی مانند تن صدا و لهجه را درک کرده و مفهوم را دریابند. این امر در خواندن، نوشتن و درک ادبیات و مطالب تحصیلی بسیار حیاتی است.
• ایجاد احساسات و تجربه هنری: حس شنیداری قادر است احساسات و تجربه‌های هنری را به وجود آورد. موسیقی، تئاتر، فیلم و سایر رسانه‌های صوتی توانایی خلق احساسات و تجربه‌های زیبایی را دارند که توسط پردازش حس شنیداری درک و لذت برده می‌شوند.
• ایمنی و هشدار: پردازش حس شنیداری به افراد کمک می‌کند تا صداهای هشداردهنده را تشخیص دهند و به طور مثال به صداهای آتش‌سوزی، سیگنال‌های رانندگی و سایر خطرات توجه کنند. این امر برای حفاظت از ایمنی و بهداشت فردی و جامعه بسیار اهمیت دارد.
• رشد شناختی: پردازش حس شنیداری به رشد و بهینه‌سازی فرآیندهای شناختی مرتبط با حافظه، تمرکز، توجه و تفکر می‌تواند کمک کند. درک و پردازش صوتی پیچیده مانند موسیقی و گفتار، استعدادهای شناختی را تقویت و توانایی‌های ذهنی را بهبود می‌بخشد.

مراحل پردازش حس شنیداری

مراحل پردازش حس شنوایی شامل سه مرحله اصلی است: شنیدن (شناخت)، تفسیر و تمییز بین صداها. در زیر به توضیح هر یک از این مراحل می‌پردازیم:

• شنیدن (شناخت): این مرحله با دریافت و آگاهی از وجود صداها آغاز می‌شود. در این مرحله، گوش ما از طریق استفاده از حسگرهای حس شنوایی، صداهای محیط اطراف را دریافت می‌کند. ساختار گوش شامل گوش خارجی، گوش میانی و گوش داخلی است که باعث تقویت و انتقال صداها به مغز می‌شود.
• تفسیر: در این مرحله، مغز ما صداها را تفسیر و تحلیل می‌کند. مغز با بررسی و تجزیه و تحلیل خصوصیات صوتی صداها، سعی می‌کند مفهوم و معنی آن‌ها را درک کند. این شامل تشخیص و تفسیر الگوهای صوتی، فرکانس، شدت، طول، لهجه و سرعت صداها است. به عنوان مثال، مغز ما می‌تواند صدای گفتار را تفسیر و به کلمات و جملات قابل فهم تبدیل کند.
• تمییز بین صداها: در این مرحله، مغز ما توانایی تمییز بین صداهای مختلف را دارد. این شامل تفکیک و تمییز بین صداهای مختلف، تشخیص موسیقی و ریتم، تشخیص صداهای محیطی و تشخیص صداهای خطرناک است. این مرحله به ما اجازه می‌دهد تا در محیط اطرافمان به صداها پاسخ دهیم و با آن‌ها تعامل کنیم.

این سه مرحله در ارتباط با هم عمل می‌کنند تا ما بتوانیم به درستی صداها را درک کنیم و از آن‌ها بهره‌برداری کنیم. هر یک از این مراحل در کنار یکدیگر به فرآیند کامل پردازش حس شنیداری کمک می‌کنند و در نهایت به فهم و تفسیر معنای صداها و ارتباط آن‌ها با محیط اطراف کمک می‌کنند. اختلال در هر یک از این مراحل می‌تواند منجر به مشکلات در درک صوتی و پردازش حس شنیداری شود.

ارتباط پردازش حس شنیداری با سیستم عصبی و مغز 

سیستم عصبی و مغز نقش حیاتی در پردازش حس شنیداری دارند. وقتی صوت وارد گوش می‌شود، ساختارهای گوش (گوش خارجی، گوش میانی و گوش داخلی) امواج صوتی را به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل می‌کنند و به سیستم عصبی می‌فرستند.

این سیگنال‌های الکتریکی به طور مستقیم به مغز منتقل می شوند تا در نواحی مختلفی از مغز پردازش شوند. یکی از نواحی اصلی مغز در پردازش حس شنیداری، شبکه شنوایی است که در لوب شنوایی (Temporal) مغز قرار دارد. این شبکه شامل مراکز حسی شنوایی و مناطقی برای پردازش فرکانس، شدت، مدت زمان و سایر خصوصیات صوتی است.

همچنین، مغز به عنوان مرکز کنترلی سیستم عصبی، با تجزیه و تحلیل صداها و تفسیر آنها به کلمات و جملات قابل فهم می‌پردازد. این فرآیند شامل تشخیص الگوهای صوتی، تشخیص لهجه، تمییز بین صداها و تفسیر معنای آنها است.

بنابراین، ارتباط پردازش حس شنیداری با سیستم عصبی و مغز بسیار نزدیک است. سیستم عصبی و مغز دریافت، تفسیر و تحلیل صداها را انجام می‌دهند و مفهوم آنها را درک می‌کنند. این فرآیند به ما امکان می‌دهد تا درک و پاسخ مناسبی نسبت به صداها داشته باشیم وبر اساس آن‌ها اقدام کنیم. در صورت بروز اختلالات در سیستم عصبی و مغز، می‌تواند به مشکلات در پردازش حس شنیداری منجر شود و توانایی‌های صوتی و زبانی را تحت تأثیر قرار دهد.

به طور کلی، پردازش حس شنیداری نیازمند هماهنگی بین سیستم عصبی و مغز است تا بتواند صداها را دریافت و تفسیر کند. اختلالات در این فرآیند می‌توانند در مشکلاتی مانند ناتوانی در درک صداها، تفسیر نادرست گفتار و مشکلات در تمییز بین صداها نمایان شوند. بنابراین، حفظ سلامت سیستم عصبی و مغز و ارتقاء آن می‌تواند به بهبود پردازش حس شنیداری و کیفیت زندگی مرتبط با آن کمک کند.

پردازش حس شنیداری و اتیسم

یکی از ویژگی‌های اتیسم، وجود اختلالات در پردازش حس شنیداری است. این اختلالات ممکن است در مراحل مختلف پردازش حس شنیداری از جمله شنیدن، تفسیر و تمییز بین صداها مشکلاتی ایجاد کند.
به طور کلی، اختلال پردازش حس شنیداری در افراد مبتلا به اتیسم شامل موارد زیر است:

• حساسیت بیش از حد به صداها: بسیاری از افراد مبتلا به اتیسم دارای حساسیت بیش از حد نسبت به صداها هستند. صداهایی که برای بقیه افراد معمولی به نظر عادی می‌رسند، ممکن است برای آن‌ها آزاردهنده و ناخوشایند باشد. این حساسیت بیش از حد می‌تواند توجه و تمرکز را به خود جلب کند و بر توانایی درک و تمییز بین صداها تأثیر بگذارد.
• مشکل در درک و تفسیر گفتار: برخی افراد مبتلا به اتیسم دچار مشکلاتی در درک و تفسیر گفتار هستند. ممکن است دشواری در تشخیص الگوهای صوتی و تفسیر معنای کلمات و جملات را تجربه کنند. این مشکل می‌تواند باعث مشکلاتی در ارتباطات زبانی و فهم صحیح گفتار شود.
• ایجاد مشکل در تمییز بین صداها: برخی از افراد مبتلا به اتیسم در تمییز بین صداها مشکل دارند. ممکن است ناتوانی در تمییز بین صداهای مختلف و تشخیص معنای آنها را تجربه کنند. این مشکل می‌تواند در تفسیر صداهای محیطی، گفتار و موسیقی تأثیر داشته و می‌تواند به کاهش توانایی در درک صداها و ارتباطات زبانی منجر شود.

مداخلات در پردازش حس شنیداری

• آموزش مهارت‌هایی مانند تشخیص الگوهای صوتی، تمییز بین صداها و تفسیر معانی کلمات و جملات می‌تواند در بهبود درک صوتی و توانایی پردازش حس شنیداری کمک کند. این آموزش‌ها معمولاً توسط گفتاردرمان‌ها و تیم‌های تخصصی ارائه می‌شود.
• تمرین‌هایی که بر توجه و تمرکز به صداها و جزئیات صوتی تمرکز داشته باشند، می‌توانند در بهبود پردازش حس شنیداری موثر باشند. این تمرین‌ها معمولاً شامل فعالیت‌های تمرینی و بازی‌های صوتی متنوعی هستند.
• ایجاد محیطی آرام و کاهش حساسیت به صداها می‌تواند به فرد کمک کند تا بهتر بتواند صداها را تمییز دهد و بر روی صداهای مهم تمرکز کند. استفاده از کاهنده‌های صوت و کاهش میزان نویز محیطی می‌تواند مفید باشد.
• آموزش مهارت‌های گفتاری، تلفظ صحیح، تنظیم لحن و ریتم گفتار، درک نشانه‌های غیرکلامی و بهبود توانایی درک و تولید گفتار می‌تواند در بهبود ارتباطات زبانی و اجتماعی فرد کمک کند. این آموزش‌ها معمولاً توسط گفتاردرمان‌ها و متخصصان حس شنیداری ارائه می‌شوند.
• استفاده از فناوری‌ها و کمک‌های تکنولوژیک می‌تواند در بهبود پردازش حس شنیداری کمک کند. این شامل استفاده از سیستم‌های تقویت کننده شنوایی، برنامه‌های کامپیوتری و نرم‌افزارهای موبایل برای تمرین و تقویت توانایی‌های زبانی و حس شنیداری است.
• همراهی و حمایت خانواده، نقش مهمی در بهبود پردازش حس شنیداری دارد. آموزش و پشتیبانی خانواده در مورد راهکارها و مداخلات مؤثر می‌تواند تأثیر بسزایی در بهبود توانایی‌های زبانی و ارتباطی فرد داشته باشد.