افزایش دقت و حافظه شنیداری کودکان

راهکارهای تقویت دقت و حافظه شنیداری

نویسنده:  کتایون صلصال – آسیب شناس زبان و گفتار

تمرینات افزایش دقت و حافظه شنیداری کودک

• استفاده از تشخیص صدا

در این مورد باید از صداهای مختلف ضبط شده مانند انواع صداهای حیوانات یا صداهای محیطی استفاده کنید. بدین ترتیب که مثلا به کودک می گویید هرگاه صدای بوق ماشین را از بین صداهای دیگر مانند صدای قطار، آژیر پلیس و …شنید، دستش را بالا ببرد و بگوید بوق ماشین است. این تمرین را نیز می‌توانید با وسایل صدادار مانند طبل، سنج و بلز انجام دهید.

همچنین می‌توانید 5 یا 6 قوطی کبریت یا داروی خالی را بردارید و در داخل هر کدام از آنها را با مواد مختلف مانند عدس، دکمه، شن و … پر کنید (البته باید دو سری تهیه کنید).

سپس اجازه دهید در ابتدا کودک، قوطی‌ها را به صدا درآورد و گوش کند. بعد از اتمام این کار در پشت سر او قرار گیرید و یکی از قوطی‌ها را تکان دهید و کودک باید دقت کند و سپس با تکان دادن سری جلوی خودش قوطی که مشابه دارد را پیدا کند. در ابتدا با 2 تا 3 قوطی شروع کنید و با پیشرفت کودک به 6 تا 7 قوطی برسانید.

• استفاده از تشخیص شنیداری – حرکتی

از کودک بخواهید تا فعالیتی خاص را شروع کند مانند ریختن مهره‌ها داخل شیشه یا جمع‌کردن مهره‌های روی میز یا پرتاب توپ یا رقصیدن یا راه‌رفتن و … و با شنیدن صدای زنگ یا بوق، فعالیت خود را متوقف کند و با شنیدن محرک شنیداری بعدی فعالیت خود را از سر بگیرد. همچنین می‌توانید بگویید تا زمانی که صدای موسیقی پخش می‌شود فعالیت خود را انجام دهد و هرگاه صدا قطع می‌شود بی حرکت بایستد.

تمرینات افزایش حافظه شنیداری کودک

در این بخش روی توانایی نگهداری لغات یا سطوح بالاتر گفتار (جمله یا جملات) در حافظه شنیداری تمرین می‌کنیم.

• با استفاده از تصاویر

تصاویر را در مقوله‌های مختلف مانند میوه، حیوان و … که در حیطه شناخت کودک است انتخاب کنید. روی میز جلوی کودک بچینید، سپس نام یک تصویر را ببرید تا کودک آن را به شما بدهد. ابتدا سری 4 تایی بعد 5 تایی و بعد 6 تایی باشد. اگر کودک موفق شد، نام دو تصویر را بگویید تا به شما بدهد و آنقدر ادامه دهید تا تعداد تصاویر نامبرده شده توسط شما با تعداد تصاویر چیده شده روی میز برابر شود.

در مرحله بعد از سوال منفی استفاده کنید یعنی نام تصویری را بگویید که داخل تصاویر چیده شده نباشد. در مرحله بعدی وقتی از 3 تصویر چیده شده، 3 تصویر را هم نشان داد سری 4 تایی را شروع کنید و بعد 5 تایی.

وقتی به سری 6 تایی رسیدید و توانایی کودک بالا رفت، در مرحله بعد، فاصله کودک را از میز زیاد کنید به طوری که چند قدم راه برود تا به میز برسد و تصاویر نام برده شده را نشان دهد. به همین ترتیب، فاصله را زیاد کنید  به طوری که به فاصله‌ی 1/5 و بعد 2 متری برسید. یعنی کودک مدت زمان بیشتری لغات را در ذهن خود نگه دارد. حتما توجه داشته باشید تصاویر انتخابی در حوزه شناخت کودک باشد. در ضمن قبل و بعد از بیان هر کلمه، سکوت وجود داشته باشد تا وارد شدن عوامل مزاحم به حافظه و ذهن کودک جلوگیری شود.

• استفاده از کارت‌های مربوط به فعالیت‌ها

در این تمرین همچون تمرین قبل، از سری 3 تایی و بعد 5 تایی شروع می‌کنیم.در هر نوبت ابتدا یک تصویر را توصیف می‌کنید مثلا “آقا غذا می‌خورد”، کودک باید تصویر مرتبط را نشان دهد. حالا دو تصویر را توصیف کنید (آقا غذا می‌خورد، پسر گریه می کند)، کودک باید دو تصویر را نشان دهد. بدین ترتیب تا سری 5 ادامه دهید. در این تمرین نیز در صورت موفق بودن سری 5 تایی، از فاکتور فاصله نیز مانند قبل می‌توانید استفاده کنید.

• استفاده از دستورات حرکتی

از وسایل مختلفی همچون کتاب، لیوان، مداد، ماشین بزرگ و کوچک استفاده کنید و روی میز جلوی کودک بگذارید. در مرحله اول با دستورات یک قسمتی ساده شروع کنید. این دستورات می‌تواند تک کلمه‌ای یا جمله کامل باشد که باید از ساده به پیچیده تغییر یابد. به طور مثال دستورات تک‌کلمه ای مانند بشین، پاشو، بخند، بیا، برو، بچرخ و… باشد.

در مرحله بعد، از ترکیبات دوقسمتی استفاده کنید مانند (پاشو- بخند) یا (بیا- بشین) یا (در را ببند) یا (دستت را ببر بالا). در جملات ساده حداقل یک صفت یا قید مورد استفاده قرار می‌گیرد که حتما یکسان و ثابت نیست. در مرحله بعد می‌توانید 3 دستور به طور همزمان به کودک ارائه دهید یا از جملات پیچیده‌تر استفاده کنید. مانند ” توپ را بگذار کنار عروسک بزرگ”، ” ماشین آبی را توی جعبه بگذار”، ” لیوان کنار کتاب را روی جعبه بگذار”.

در قسمت درک دستورات پیچیده از جملاتی که دو صفت یا دو قید دارند استفاده می‌کنیم. دقت کنید ابتدا از سطوح ساده شروع کنید و تا کودک به توانایی 100% نرسیده است هرگز وارد مرحله بعدی نشوید، زیرا موجب سرخوردگی کودک می‌گردد و دیگر در این تمرین با شما همکاری لازم را نمی‌کند.

حتما سعی کنید از وسایلی استفاده کنید که برای کودک جالب و جذاب باشد و بعد از اتمام تمرین به کودک پاداش دهید. این پاداش می تواند کلامی یا غیر کلامی باشد.

• استفاده از لغات بی ارتباط به هم و مرتبط به هم

در این تمرین به کودک خود کلمه ای را بگویید تا بعد از شما تکرار کند، سپس دو کلمه که همدیگر را تداعی نمی‌کند. مانند سیب – کوه را بگویید تا بعد از شما بگوید. اگر دو تا را در 100% موارد درست تکرار کرد. حالا باید 3 تا را بگویید و بعد 4 تا 5 تا و 6 کلمه بگویید تا بعد از شما تکرار کند.

این تمرین را می توانید از واژگانی که در یک مقوله هستند انجام دهید که البته مورد فوق ساده‌تر می‌باشد. زیرا این کلمات همدیگر را تداعی می‌کنند. مانند (میز- صندلی- کمد) یا (سیب – خیار – موز).

این تمرین هم مانند مورد بالا تا 6 مورد تکرار کنید. اگر کودک در 6 مورد موفق بود باید فاکتور بعدی را وارد کنید. یعنی به همان ترتیبی که شما می‌گویید تکرار کند یعنی اگر ترتیب سیب، خیار، موز می‌گویید باید به همان ترتیب بگوید.