رفتار درمانی شناختی | CBT

اختلال‌های رفتاری, مشکلات فردی و اجتماعی فراوانی را به وجود می‌آورد. کودکان مبتلا به این اختلال‌ها خانواده, آموزشگاه و اجتماع را با مسائل و دشواری‌های گوناگون مواجه می‌کند و آنها را نیز در برابر آشفتگی‌های روانی اجتماعی دوران نوجوانی و حتی بزرگسالی آسیب پذیر می‌سازد.

پژوهش‌های مختلف نشان می‌دهد که تقریباً ۳۰ درصد کودکان و نوجوانان در طول زندگی خود یک اختلال روانپزشکی قابل تشخیص را تجربه خواهند کرد، ولی ۷۰ تا ۸۰ درصد آنها مداخله مناسب را دریافت نمی‌کنند. این اختلال‌ها به نقص عملکرد در زمینه‌های مختلف از جمله زمینه‌های تحصیلی و خانوادگی منجر می‌شود که در نهایت افت تحصیلی یا رفتارهای بزهکارانه را موجب می‌شود.

 رفتار درمانی شناختی (CBT) بر تغییر افکار منفی خودکار تمرکز دارد و دارای کاربردهای عملی روزمره برای کودکان است. این افکار می‌توانند بر مشکلات روانی و عاطفی مانند افسردگی و اضطراب اثر بگذارند و آنها را بدتر کنند. همچنین تاثیر مخربی بر اخلاق و رفتار کودک دارد.

این روش درمانی می‌تواند به کودک شما کمک کند تا منفی بودن الگوهای فکری خود را درک کند و بیاموزد که چگونه آنها را با الگوهای مثبت جایگزین کند. کشف روش‌های جدید مشاهده به کودک کمک می‌کند یاد بگیرد چگونه به جای وخیم‌تر کردن شرایط استرس زا متفاوت پاسخ دهد و بهبود یابد.

این نوع درمان می‌تواند به کودک شما استراتژی‌های واقع‌گرایانه‌ای برای بهبود زندگی حال حاضر او بدهد. هنگامی که این استراتژی‌ها به عادت تبدیل شوند مهارت‌های جدید می‌توانند در طول زندگی به آنها کمک کنند. رفتار درمانی شناختی می‌تواند به کودک کمک کند تا مواردی از جمله افکار منفی و خود شکن, تکانشگری, مبارزه طلبی و کج خلقی‌ها را با بهبود تصویر ازخود, مکانیسم‌های جدید مقابله, مهارت‌های حل مسئله و خویشتن داری بیشتر جایگزین کند.

درمان‌های غیر دارویی همچون روان درمانی و مشاوره کودکان با استفاده از شیوه‌های بازی درمانی برای درصد قابل ملاحظه‌ای از کودکان نتیجه بخش بوده است. هرگاه زبان کلامی برای ابراز افکار و احساسات کودکان کفایت نکند, درمانگران از بازی درمانی برای کمک به کودکان برای ابراز آنچه آنها را ناراحت کرده است استفاده می‌کنند.

بازی درمانی، رویکردی با ساختار و مبتنی بر نظریه درمان است که فرایندهای یادگیری و ارتباط طبیعی و بهنجار کودکان را پایه‌ریزی می‌کند. قدرت درمانی که در بازی درمانی نهفته است به طرق گوناگون مورد استفاده قرار می‌گیرد. درمانگران از طریق بازی به کودکانی که مهارت‌های اجتماعی یا عاطفی شان ضعیف است رفتارهای سازگارانه‌تری را می‌آموزند. رابطه حسنه‌ای که بین درمانگر و کودک در طول جلسات بازی درمانی شکل میگیرد, تجربه مهمی را که برای درمان لازم است فراهم می آورد. در بازی درمانی اسباب بازی ها مثل کلمات کودک و بازی, زبان کودک است.

از جمله روش‌های موثر بازی درمانی، روش شناختی رفتاری است. در این روش همانند درمان بزرگسال‌ها بر تاثیر باورها با نگرش‌های ناسازگارانه یا ناکارآمد تاکید می‌شود. پیش فرض مورد استفاده آن است که واکنش کودک به یک رویداد، متاثر از معانی و مضامینی است که به رویداد نسبت می‌دهد. به بیان دیگر پاسخ‌های عاطفی و رفتاری فرد به رویدادهای زندگی روزمره تابعی هستند از این که چگونه این رویدادها ادراک و یادآوری می شوند. در این روش چنین فرض می‌شود که آنها فاقد مهارت‌های رفتاری مناسب هستند یا باورها و محتویات شناخت یا استعدادهای حل مسئله یا فرایندهای شناختی از جهاتی آشفته و مختل می‌باشند که موارد اخیر نارسایی‌های شناختی یا تحریف‌های شناختی را منعکس می‌سازند.

نارسایی‌های شناختی به عدم پردازش شناختی کارآمد اشاره دارند مانند کودک بی‌توجه که با مسائل به شیوه‌ای تکانه‌ای و بدون تامل برخورد می‌کند. با در نظر داشتن این موضوع درمانگران شناختی رفتاری همواره سعی می‌کنند از طریق تسهیل کسب مهارت‌های رفتاری جدید و فراهم آوردن تجاربی که تغییر شناختی را تسهیل کند به کودک و نوجوان کمک کند. بدین ترتیب روند درمان با سنجش دقیق عواملی شروع می‌شود که مشکل رفتاری یا عاطفی کودک را ایجاد می‌کند، سپس روش‌هایی ارائه می‌شود که به منظور افزایش توانایی رفتاری طراحی شده‌اند و نیز فنونی که برای تصحیح شناخت‌های اشتباه یا ناسازگارانه به کار می روند.

بازی درمانی شناختی – رفتاری در حین عبور کودک از مراحل متعدد درمانی مرحله آغازین، مرحله ارزیابی، مرحله میانی و مرحله پایانی انجام می‌گیرد. بعد از آمادگی برای درمان شناختی رفتاری، مرحله ارزیابی آغاز می‌شود. درمانگر در مرحله میانی، نقشه درمان را طراحی می‌کند و درمان روی افزایش خود کنترلی کودک، حس پیشرفت و یادگیری، پاسخ‌های سازگارانه‌تر برای رویارویی با موقعیت‌های خاص متمرکز می‌شود تا کودک مهارت‌های جدیدی در مورد زمینه‌های گوناگون بیاموزد.

در مرحله پایانی کودک و خانواده‌اش برای خاتمه درمان آماده می‌شوند. در درمان شناختی رفتاری، مداخله‌های متعدد رفتاری و شناختی به کار گرفته می‌شود، از جمله این مداخله‌های رفتاری می‌توان از حساسیت زدایی منظم، تصویرسازی ذهنی برانگیزاننده، مدیریت وابستگی، تقویت مثبت شکل دهی خاموش سازی و الگوسازی نام برد. روش‌های رفتاری که معمولاً در درمان شناختی رفتاری استفاده می‌شود با تغییر رفتار و روش‌های شناختی با تغییر افکار سر و کار دارند چون این گونه تصور می‌شود که شناخت‌های ناسازگارانه باعث رفتار همراه با ترس و اضطراب می‌شوند. فرض بر این است که تغییر در تفکر، تغییر در رفتار را به همراه دارد.

درمانگر به کودک کمک می‌کند تا شناخت‌های خود را شناسایی و اصلاح کند و یا آنها را بسازد او علاوه بر کمک کردن به کودک در شناسایی تحریف‌های شناختی خود به او یاد می‌دهد که این تفکر ناسازگارانه را با تفکر سازگارانه تعویض نماید. این تحقیقات انجام شده در رابطه با روش‌ها و مداخله‌های شناختی رفتاری در کاهش اختلال‌های هیجانی و رفتاری کودکان هر کدام اثربخشی این روش را نشان داده‌اند.

بازی درمانی شناختی – رفتاری با کودکان به طور خاص برای کودکان سن پیش از مدرسه و کودکان سنین آغاز مدرسه طراحی می‌شود و با تاکید بر مشارکت کودک در درمان و از طریق مورد توجه قرار دادن موضوعاتی چون کنترل تسلط و پذیرش مسئولیت در قبال تغییر رفتار شخصی خویش ایجاد می‌گردد. در این روش همچون درمان های شناختی رفتاری با بزرگسال ها اعتقاد بر آن است که رفتار انطباقی، حاصل تعامل بین افکار، احساسات و رفتار فرد است. در تحقیقات بسیاری اثربخشی مداخله های شناختی رفتاری را در درمان مشکلات رفتاری کودکان و درمان کودکانی که مشکلات آنها به سبب محرک های تنش زای زندگی همچون طلاق, مرگ, جابجایی و حوادث ایجاد شده نشان داده اند.